Weekendje Parijs? Sla dan vooral de Notre-Dame de Paris niet over. Ook al is de wereldberoemde kathedraal van binnen niet te bezichtigen, de renovatie is indrukwekkend genoeg. Je krijgt een blik op het mooiste bouwterrein ter wereld waar honderden mensen werken aan de wederopbouw van een prachtig monument. Een bouwplaats waar alle ambachten samenkomen. Van steenhouwer tot timmerman en van beeldhouwer tot glas-in-lood kunstenaar.
Niet mogelijk zonder ‘compagnons’
Om deze monsterklus te klaren, heeft de Franse overheid o.a. een beroep gedaan op de zogenaamde ‘compagnons’; een Franse gilde-organisatie van ambachtslieden en kunstenaars, die stamt uit de middeleeuwen. Veel compagnons zijn te vinden op de bouwplaats. Als krioelende mieren werken ze aan de torenspits en de transepten.
Zware beschadigingen
Zo hebben beeldhouwers een flinke klus te klaren: door de val van de totenspits is het merendeel van de oorspronkelijke ornamenten verloren gegaan. Met steenbeitels en ander speciaal gereedschap beeldhouwen ze nieuwe planten, bloemen en bladeren. Ook de gewelven zijn zwaar beschadigd door de vlammen. Steenhouwers zijn bezig om deze opnieuw uit steen op te bouwen en weer in oude staat te herstellen.
Springlevend gilde
Gelukkig dat Frankrijk kan rekenen op deze compagnons. Zelfs nog in onze 21e eeuw is de gilde-organisatie springlevend. Nog steeds zijn er jonge mensen die voor een opleiding kiezen binnen de structuur van de ‘Compagnonnage’. Ook de 23-jarige Hanna Pujade heeft haar roeping gevonden. Hoewel ze begon met een opleiding tot timmerman is het uiteindelijk steenhouwer geworden. “Ik wilde heel graag restaureren, maar hout was het niet voor mij. Toen ben ik van materiaal veranderd: de juiste keuze.”
Leren in de praktijk
Als steenhouwer in opleiding is ze aangesloten bij de ‘Compagnons du Tour de France’ en maakt letterlijk een rondje door Frankrijk. “Je werkt een aantal maanden in een bedrijf en wisselt vervolgens van regio en opdracht. Met maar zes weken per jaar in de schoolbanken leer ik het vak voornamelijk in de praktijk. Op dit moment doe ik praktijkervaring op in de Dordogne, waar ik met name werk aan de gewelven van een monumentaal pand.”
Uit je comfortzone
Werken in de Notre-Dame de Paris was helaas niet mogelijk. “Als je werkt in compagnonverband kies je niet altijd zelf de stad en het bedrijf uit”, vertelt Hanna. “Je komt soms op werkplekken terecht die op het eerste gezicht niet leuk zijn, maar uiteindelijk heel verrassend uitpakken. Dan merk je hoe goed het is om uit je comfortzone te gaan.”
Steen past bij temperament
Bij de keuze van deze opleiding luisterde Hanna naar haar intuïtie. “Ik hou sowieso van historische monumenten, alles wat oud is. En volgens mij past steen bij mijn karakter. Ik heb een relaxte houding en neem de tijd voordat ik met een steen aan de slag ga. Alleen al het verplaatsen van een blok is een karwei. Dus eerst goed nadenken en dan pas doen. Heb je eenmaal een stuk steen van een blok gebeiteld, dan is het lastig deze er naderhand weer aan vast te plakken.”
Levenswijze
Volgens Hanna ben je niet alleen compagnon tijdens de werkuren, maar is het een levenswijze. “Gedurende de opleiding eet je met de andere compagnons en slaap je in hetzelfde gebouw. In de avonduren werk je vaak aan je persoonlijke project, mijn eigen blok waar ik mijn ideeën op uitoefen. Er is weinig tijd voor andere dingen, het vak leren gaat voor alles.” Naast het ambacht leert ze als compagnon ook om aan zichzelf te werken. “Zowel spiritueel als psychologisch: wat zijn belangrijke waarden in het leven? Dat is heel waardevol en leerzaam.”
PS: Hanna heeft de komende jaren nog voldoende werk. In Frankrijk zijn ongeveer veertigduizend kerken en kapellen te vinden, waarvan er vijfendertighonderd op instorten staan. President Macron lanceerde half september een collecte om in vier jaar voldoende geld op te halen om het cultuurgoed te redden.
