Iedereen die wel eens op de wintersport is geweest, zal het herkennen. Zodra er nieuwe sneeuw is gevallen, wordt het maagdelijke witte pak sneeuw naast de piste voor velen extra aantrekkelijk. Massaal wordt dan de piste ingeruild voor een shot adrenaline. Het door de diepsneeuw skiën geeft namelijk een soort geluksgevoel. Een combinatie van zweven, vrijheid en de hele wereld aan kunnen. Tenzij je het diepsneeuw skiën nog niet helemaal machtig bent. Dan zal je het met vallen en opstaan moeten leren. In de echte diepsneeuw kan dat een bijzonder leuke maar zeker ook vermoeiende aangelegenheid zijn. Maar absoluut niet om het daarom te laten. Na een hele dag ploeteren in de frisse buitenlucht, zul je alleen ’s avonds eerder het licht uit willen doen om te gaan slapen.
Maar is het off piste skiën zonder gevaar?
Als je alle onvoorbereide toeristen ziet die van de piste afwijken, zou je denken van wel. Helaas is dat zeker niet zo. Het aantal lawinen doden in de Alpen van zo’n 100 slachtoffers per jaar, bevestigt dat helaas ook. Ongeveer 15% daarvan is door off piste skiën of snowboarden om het leven gekomen. Genoeg reden dus om eens in te gaan op de mogelijkheden om de risico’s van buiten de piste skiën te verminderen. De belangrijkste mogelijkheden zet ik in dit artikel voor je op een rij.
Respect voor de bergen
Onderschatting kan in de bergen dodelijk zijn. Ga dus altijd goed voorbereid op pad! Zo kan bijvoorbeeld het weer plotseling omslaan. Zelf heb ik dat in noord Zweden aan de hand gehad. Tijdens een dag off piste heli-skiën met een helikopter heb ik gezien dat een zonnige rustige dag binnen een half uur veranderde in een ware sneeuwstorm met windsnelheden van meer dan 120 km/h.
Maar ook zul je er rekening mee moeten houden, dat bijvoorbeeld je richtingsgevoel je in de steek laat. Tussen het bergmassief is het namelijk lang niet altijd goed in te schatten waar je na een diepsneeuw afdeling precies eindigt. Als dat namelijk gebeurt, kan een lange en moeizame tocht door de diepsneeuw terug naar het skidorp je lot zijn. En als het op je laatste afdaling gebeurt, dan maakt de invallende duisternis het er niet bepaald beter op… De omstandigheden kunnen snel onaangenaam worden met bijvoorbeeld snel dalende temperaturen. Houd hier dus rekening mee!
Kennis van lawines
Hierin schuilt een soort tegenstrijdigheid. Heb je meer kennis over de soorten lawines en kansen op het ontstaan ervan, dan kan dat resulteren in angst. Dat zou jammer zijn. Het kan het plezier van diepsneeuw skiën gaan overschaduwen. Wie weet ben je wellicht al meermaals langs een mogelijke lawine geskied? Toch is enige kennis absoluut noodzakelijk. Realiseer je echter dat zelfs de meest ervaren gidsen niet in staat zijn om alle risico’s volledig goed in te schatten.
In principe zijn er:
- Schneebrett lawines waarbij de bovenste sneeuwlaag afbreekt.
- natte sneeuw lawines waarbij de sneeuw door te veel smeltwater gaat schuiven.
- droge sneeuw lawines waarbij een naar beneden rollend balletje steeds groter wordt.
- stuifsneeuw lawines waarbij door de wind de sneeuw zich op stijle bergtoppen ophoopt. Na het afbreken kunnen deze een desastreuze en allesvernietigende lawine met drukgolf veroorzaken.
Voor skiërs en snowboarders gelden met name de gevaren van Schneebrett- en natte sneeuw lawines. Deze worden namelijk vaak door het skiën zelf veroorzaakt. De droge sneeuw en stuifsneeuw lawines kunnen spontaan ontstaan en nietsvermoedende skiërs en snowboarders verrassen.
Mocht je in een lawine terecht komen, dan wordt je meestal in de rondte gedraaid. Dat betekent dat je van boven naar beneden en weer van beneden naar boven wordt gedrukt. Bij het tot stilstand komen van de lawine is het derhalve een kwestie van geluk waar je eindigt. Is dat aan de bovenkant, dan zijn de overlevingskansen het grootst. Het slachtoffer is dan zichtbaar en kan met hulp van anderen uit de lawine bevrijd worden.
Eindig je niet aan de bovenkant van de lawine, dan is het belangrijk dat ze je snel vinden. Lukt dat binnen 15 minuten, dan zijn de overlevingskansen 90%. Echter, deze overlevingskansen nemen snel af naar mate dit langer duurt. Zo is na 45 minuten de overlevingskans al teruggelopen naar zo’n 30%. Deze 45 minuten lijkt wellicht nog aardig lang, maar is het in de praktijk zeker niet. Eerst zal het slachtoffer gezocht, gevonden en daarna nog uitgegraven moeten worden. Zonder hulp van veel mensen is dat vaak een onmogelijke opgave. Ook kunnen de soms meer dan menshoge sneeuwbrokken het zoeken ernstig belemmeren.
Hulpmiddelen
Zoals aangegeven laten veel skiërs en snowboarder zich spontaan verleiden om bij verse sneeuw buiten de piste te gaan skiën. Gezien de gevaren daarvan, is dat een onverstandig idee. Beter is, om bij een dag diepsneeuw skiën de volgende voorbereidingen te treffen:
- informeer naar de lawinecode. Deze loopt van 1 tot en met 5. Vanaf code 3 is het gevaar op lawines aanzienlijk groot
- zorg dat je altijd het telefoonnummer van de plaatselijke hulpdiensten beschikbaar hebt
- ga nooit alleen. Je loopt dan het risico dat anderen niet zien dat je onder een lawine bent terecht gekomen. Daarbij is niemand in staat om direct hulp te kunnen verlenen of hulpdiensten op te roepen
- neem voldoende kleding mee en ga er daarbij vanuit dat de omstandigheden snel kunnen wijzigen
Daarnaast is het absoluut verstandig om de volgende hulpmiddelen aan te schaffen:
- een lawinepieper (om te lokaliseren of gelokaliseerd te worden).
- een sonde (dunne lange stang om door de sneeuw heen te kunnen prikken).
- een schep (om iemand uit te kunnen graven).
- een lawine airbag (voordat je in een lawine terecht komt, laat je met een hendel de airbags opengaan. Doel van de airbag is om door het groter draagoppervlak van de airbags aan de bovenkant van de lawine te blijven).
- een zogeheten avalung (in een rugzak geïntegreerd systeem die met een mondstuk ademruimte laat ontstaan).
Het buiten de piste dragen van een airbag verhoogt de overlevingskansen. Uit recente studies blijkt dat bij volledig opgeblazen airbags de overlevingskans met ongeveer een derde omhoog gaat ten opzichte van de gevallen zonder airbag (van rond de 70% naar ruim 95%).
Tip: vrijwel alle reisverzekeringen bieden geen of slechts een zeer beperkte dekking voor buiten de piste skiën. Wil je dit risico ongeacht welke lawinecode toch verzekeren, dan biedt de reisverzekering van de Nederlandse Ski Vereniging daarvoor dekking. Alleen bij roekeloosheid en geldende verboden, wordt geen uitkering verleend. Daarbij zal echter altijd naar de omstandigheden alsmede de kennis en ervaring van de verzekerde worden gekeken.
Oftewel: off piste skiën is niet zonder gevaar. Maar met de juiste voorzorgsmaatregelen kun je het risico al behoorlijk beperken. Bespaar daar niet op!
