Wist je dat in Frankrijk de oudste bioscoop ter wereld staat?
‘Een bijzonder interessant en wetenschappelijk spektakel, dat iedereen zonder angst kan bijwonen, zowel geschikt voor volwassenen als voor kinderen.’ Zo’n aankondiging maakt nieuwsgierig, wat zou dat voor schouwspel zijn? Deze wervende tekst lees je terug op de poster van de eerste… filmvertoning! Het affiche hangt in het Eden-Théâtre in de Zuid-Franse havenplaats La Ciotat, in de buurt van Marseille.
Guinness Book of Records
Volgens het Guinness Book of Records is dit filmtheater, met uitzicht over de Middellandse Zee, de oudste bioscoop – nog steeds in bedrijf – ter wereld. Hier werden op 21 maart 1899 de eerste commerciële bioscoopvertoningen op een doek vertoond, met films gemaakt door de gebroeders Lumière. Hoe is het mogelijk dat op deze plek, in het uiterste zuiden van Frankrijk, de oudste bioscoop ter wereld is gevestigd?
Zomerresidentie van familie Lumière
In 1889, ver voor de uitvinding van de film, werd het Eden geopend. De voormalige eigenaar, Raoul Gallaud, raakte bevriend met Antoine Lumière, een succesvolle fabrikant en fotograaf uit Lyon. Antoine was als amateur-aquarelschilder verliefd geworden op het mediterrane licht en de kleuren van La Ciotat. Hij kocht naast het Eden een stuk grond en bouwde er een prachtig huis; de favoriete zomerresidentie van het gezin.
Paniek in de filmzaal
Terwijl Raoul Gallaud en Antoine Lumière elkaar regelmatig ontmoetten op de binnenplaats van het Eden voor een praatje en een ‘anisette’, bedachten Louis en Auguste, de zonen van Antoine, het allereerste filmprojectieapparaat, de zogenaamde ‘cinematograaf’ in 1895. Broer Louis neemt in diezelfde zomer tijdens zijn vakantie in La Ciotat tien films op. Eén van de films ‘De aankomst van een trein op het station van La Ciotat’, wordt in maart 1899 in het Eden-Théâtre vertoond voor 250 toeschouwers. De sessie veroorzaakt paniek in de zaal, omdat de bezoekers niet gewend zijn een beeld tot leven te zien komen. Ze hebben het gevoel dat de locomotief op hen afstormt. Het was o.a. deze sessie die door het Guinness Book werd geselecteerd voor certificering.
Filmliefhebbers en filmsterren op de bres
Na deze gedenkwaardige eerste vertoning wist het kleine Eden theater een eeuw lang bezoekers te trekken, maar in december 1982 slaat het noodlot toe: de manager van Eden wordt gedood bij een inbraak. Vervolgens bleef de bioscoop dertig jaar lang gesloten. Tot in 2002 acteurs en bewoners zich mobiliseren om het theater uit zijn verval te halen. Dankzij de inzet van enthousiaste filmliefhebbers en filmsterren is de bioscoop nu gerestaureerd en geclassificeerd als historisch monument. Actrice Claudia Cardinale legde destijds uit waarom het belangrijk was deze plek te behouden: ‘C’est extraordinaire, on ne peut pas oublier, c’est le plus vieux du monde.’
Roodfluwelen zetel van Belmondo
Sinds de heropening van de bioscoop is het aantal bezoekers verdubbeld. Zelfs Jean-Paul Belmondo had er zijn eigen roodfluwelen zetel met zijn naam. Opnieuw is het een plek waar iedereen naartoe komt om de mooiste films te bekijken. Mocht je zelf in de buurt zijn en zin hebben in een bezoek aan dit theater, kijk dan hier voor de films van de maand oktober.
PS. Ben je filmliefhebber? Bezoek dan in Lyon de oude woonvilla van de Lumières; een prachtig art deco pand met glazen erker en bewerkte plafonds, dat is omgebouwd tot Musée Lumière. De fabriekshal ernaast is nu een filmzaal, waar oude klassiekers te zien zijn. Elk jaar in oktober vindt het Festival Lumière plaats, georganiseerd door Thierry Frémaux; directeur van filmfestival Cannes. Je loopt dan zomaar de kans Quentin Tarantino, Catherine Deneuve of Gérard Depardieu tegen te komen!
Musée Lumière, 25 Rue du Premier Film, Lyon 8e
Website Eden Theatre: https://edencinemalaciotat.com
Website Musée Lumière: http://www.institut-lumiere.org/musee/présentation.html
